• Setu ur testenn kaset gant Jean-Yves. Kavet n'eus se e "#brezhoneg" rollenn (niverenn 25); koumanantet eo.

     

     Sant-Brieg, Kêr borzh etre daou bleg

     

    Komzoù un tamm kriz a glever ingal diwar-benn Sant-Brieg. War hentizh hanternoz ar vro emañ, hanter hent etre Bresty ha Roazhon. Pennlec'h departamant Aodoù-an-Arvor eo ha koulskoude ne seblant ket bezañ anavezert mat gant kalz e Vretoned.

     

    Ur mamati savet gant Brieg.

    E fin ar pempvet kantved e oa bet savet ur manati eno diwar atiz (Sant) Brieg, deuet eus Enez Vreiz. Tost d'al lec'h m'emañ hiziv ai iliz-veur ha chapel Feunteun Sant Brieg e oa ar manati kozh, hervez kont. E 848 e oa bet staliet un eskopti e Sant-Brieg gant Nevenoe. Dre ma oa ul lec'h galloud relijiel, kenwerzhel, melesrtradurel he politikel e oa bet emgannoù meur ar wech eno.

     

    Kêr ar vicherourien, etre ar mor hag ar maezioù.

    Stank eo ar broleterien e Sant-Brieg abaoe pell zo: martoloded ar porzh, labourerien-douar an trowardroioù ha micherourien an industriezh adalek an naontekvet kantved hag an ugentvet kantved (brikennerezh, metalouriezh, hentoù-houarn, brousterezh, ijinerezh kimiek, ijinerezh boued...). Karterioù tier bihan pep ar liorzhig dezhz zo kalzik neuze. Roud eus se a gaver en aod ar Valais, e karter Saozon. Lochennoù koad a oa bet savet eno gant familhoù micherourien Sant-Brieg. Souezhus eo bale e-tal ar mor e-mesk an tier munut-se, liesliv ha liesstumm. Ur gevredigezh a oa betsavet e 2011 evit gwareziñ al lec'h-se. E 1992 e oa bet brudet.

    Sant-Brieg dre harz-labour micherourien «Le Joint Français» a oa padet eizh sizunvezh. Luc'hskedenn ur c'hazetenner eus «Ouest-France» gant ur micherour o kregiñ e roched un archer CRS zo deuet da vezañ brudet-tre. Un arouez eo deueut da vezañ eus ar cheñchamantoù hag ar stourmoù sokial bras a oa e Breizh d'ar c'houlz-se.

     

    Dilañs kreiz-kêr

    Gant diskar an uzinoù bras e dibenn an ugentvet kantvet ha staliadur tachenn genwerzh Langaeg, eo cheñchet mod bevan an dud. Dilezet e vez kreiz-kêr. Kalz a stalioù goullo zo. Danvez pennadoù-skrid hag enklaskoù eo. Cheñch-penn d'ar vazh a glask ober an dilennidi. E 2017 e oa bet diskaret koc'hu «nevez» kreiz-kêr, erru dirapar, ha boulc'het ur chanter bras tro-dro d'an ti-gar. Tud zo a c'houlenn ivez e vefe digoret park ar prefeti: daou hektar glasvez e kreiz-kêr kempennet brav met difennet d'an dud.

     

    Lañs nevez gant ar porzh, ar sonerezh, ar boued.

     Postet e vez kalz a arc'hant abaoe un toullad bloavezhioù evit adreiñ nerzh da borzh all Lege. Un toullad pretioù cheuc'h hag a vrud vat zo bremañ ivez, evel «Aux Pesked» da skouer. E-keñver sonerezh e vez harpet kalz festival «Art Rock», en nevezhañv. Ur sal evel «La Citrouille» a ro lusk a-hed ur bloaz gant sonadegoù liesseurt. Ar ganerez Yelle pe ar moraer Yann Elies o deus sikouret da reiñ brud da Sant-Brieg.

     

    Lañs gant ar brezhonneg ivez.

     E 1979 a oa bet savet ur skol Diwan eno. E 1994 a oa bet savet Ti-Embann ar Skolioù (TES), staliet bremañ e-kichen an ESPE ma vez stummet skolaerien divyezhek an deskadurezh publik. Kentelioù-noz niverus zo er c'hornad. Kreizenn-dudi «Dudi Sant-Brieg» a ginnig traoù bep sadorn evit ar vugale. Un ti nevez-flamm zo bremañ evit an emglev-bro, Telenn, el Lege: Ti ar Vro – L'Ôté. Eno e vez dalc'het ur stummadur hir war ar brezhoneg gant Stumdi.

     

    GERIOÙ DIAES

    kriz cruel, rude
    hent(où)-tizh voie(s) express
    pennlec'h(ioù) chef(s)-lieu(x)
    mamati(où) monastère(s)
    kantved(où) siècle(s)
    atiz(où) impulsion(s), initiative(s)
    eskopti(où) évéché(s)
    galloud(où) pouvoirs(s)
    proleter(ien) prolétaire(s)
    trowardroioù environs
    brikennerezh briqueterie (activité)
    brousterezh brosserie (indus.)
    ijinerezh insdustrie (activité)
    kimiek chimique
    roud(où) trace(s)
    Saozon Cesson
    lochenn(où) cabane(s)
    liesstumm multiforme
    kevredigezh(ioù) association(s)
    gwareziñ protéger, sauvegarder
    harz(où)-labour grève(s)
    luc'hskedenn(où) photographie(s)
    arouez(ioù) symbole(s)
    dilezel abandonner, délaisser
    cheñch-penn d'ar vazh changer les choses
    dilennad dilennidi élu(s)
    koc'hu(où) halles
    glasvez verdure
    moraer(ien) navigateur
    kreizenn(où)-dudi centres aérés
    emglev(ioù)-bro entente(s) de pays
    stummadur(ioù) formation(s)


    votre commentaire
  • Mal partout

    Job n'est par en forme (dans sa farine) et il est aller voir un médecin.
    > Ma... je vous écoute, Monsieur, que vous arrive-t'il ?

    > Je ne suis pas bien du tout, dit Job.
    Quand je touche mon front j'ai mal. Quand je touche mon nez j'ai mal. Quand je touche mes oreilles j'ai mal. Quand je touche mon cou j'ai mal aussi...

    Le médecin l'examine en caressant son menton et en fermant un peu ses yeux.

    > Quand je touche ma poitrine j'ai mal. Quand je touche mon dos c'est aussi douloureux pour moi... J'ai mal partout, poursuit Job sur un ton plaintif.

    Et la médecin de sourire en hochant la tête et en s"approchant de lui...

    > Montrez-moi votre doigt dit-il

    Il appuie doucement (peu à peu) dessus et Job commence à hurler.

    > C'est bien çà, jute ce que je pensais: vous avez cassé votre doigt Monsieur !

     

    Puzzle

    > Je suis content ! dit Job

    > Quelle est la cause ? demande Jakez

    > Je suis venu à bout d'un puzzle en l'espace d'une heure alors que c'est écrit "de 3 à 5 ans" sur la boîte, quand même...

     

    Feux rouges

    Le fils de Marie Robin fait signe à Jakez de s'arrêter avec sa voiture.

    > Vous n'avez pas vu que les feux sont rouges ? dit-il.

    > Si, bien sur ! c'est vous que je n'avais pas vu !

     

    Radis

    Un homme est en vacances à la campagne. Il passe à côté d'un champ et demande au fermier:
    > Comment faites-vous pour cultiver des radis aussi gros et aussi beaux ? C'est étonnant quand même...

    > C'est facile vat ! puisque j'ai semé des betteraves rouges !

     


    1 commentaire
  • Poan e pep lec'h

    N 'emañ ket Job en e vleud hag aet eo da welet ur medisin.
    > Ma… selaou a ran ac'hanoc'h, aotrou, petra 'zo o c'hoariñ ganeoc'h
    N'a ket mat tamm ebet, eme Job.
    Pa douchan ouzh ma zal am bez poan. Pa douchan ouzh ma fri am bez poan. Pa douchan ouzh ma divskouarn am bez poan. Pa douchan ouzh ma goûg am bez poan ivez…
    Sellout outañ e ra ar medisin en ur flourañ e c'hroñj ha damserr e zaoulagad gantañ
    > Pa douchan ouzh ma bruched am bez poan. Pa douchan ouzh ma c'hein ec'h eo ken poanius all din… Poan 'm eus e pep lec'h, a gendalc'h Job war un ton klemmus.
    Hag ar medisin da vousc'hoarzin, d'ober un hej d'e benn bremañ ha da dostaat outañ…
    > Diskouezit ho piz din, mar-plij, emezañ
    Pouezañ a ra tamm-ha-tamm warnañ hag e krog Job da huchal.
    > Se an hini eo, just ar pezh a soñje din : torret 'peus ho piz, aotrou !

     

    Mil-tamm
    > Stad 'zo ennon ! eme Job.
    > Petra 'zo kaoz ? a c'houlenn Jakez.
    > Deuet on a-benn da echuiñ ur mil-tamm e-korf un eurvezh pa 'z eo skrivet adalek an oad a 3 bloaz betek 5 bloaz war ar voestad koulskoude !

    Ruz ar gouleier
    Ur mab da Vari-Robin 'zo oc'h ober sin da Jakez da chom a-sav gant e wetur.
    > N'ho peus ket gwelet e oa ruz ar gouleier ?, emezañ.
    > Geus 'c'hat ! C'hwi an hini eo n'em boa ket gwelet ! »

     

    Irvin
    >Un den zo o vakañsiñ war ar maez. Tremen a ra hebiou d'ur park hag e c'houlenn digant ar menajer : 
    > Met penaos e rit-c'hwi evit gounit irvin-ruz ken tev ha ken kaer ? Souezhus eo memes tra !
    > Aezet eo, 'c'hat ! Peogwir 'm eus hadet beterabez ruz !

     

    Gant  Erwan Aleksanian

    GERIOÙ DIAES

    Petra zo o c'hoariñ ganeoc'h ? : Que vous arrive-t-il ?
    Mousc'hoarzin
     : sourire
    Mil-tamm
    :
    un « puzzle » en bon français !
    E-korf un eurvezh
     : en l'espace d'une heure
    Chom a-sav : s'arrêter
    Irvin-ruz :
    radis.


    votre commentaire
  • Nous avons eu la chance d'arriver à Trebeurden sur notre voilier, et donc d'être heurté par cette horreur qui défigure la ville, visible depuis la mer, mais aussi hélas, depuis de nombreux sites du pays....

    Voici son histoire, peu banale: (ndlr: Roseline et Pierre)

    Inis Gwirin ?!?! Ile de verre pour Le Flanchec !
    Ile = enez (rarement inis)
    Gwirin ne se trouve dans aucun dictionnaire: en breton verre se dit gwer
    On peut penser que, comme pour les noms de beaucoup de maisons secondaires en Bretagne, il s'agit là de "breton pour parisiens"

     

    Building Trebeurden

     

    Sous le nom de «Tour Hélios» est connu maintenant le bâtiment avec appartements le seul en hauteur à Trebeurden. Mais pour moi, cela restera le «building» car c'était ainsi que ma grand-mère le surnommait dans les années 60. Est-ce qu'il y a encore des gens qui auraient gardé un souvenir de ce nom là ?

     

    Je me rappelle m'être promenée avec «Nénaine», le nom que l'on donnait et que l'on écrivait de grand-mère par ses petits enfants, autour de la construction surprenante. D'un côté c'était peint en rouge, et de l'autre en jaune. Nous allions voir les deux côtés alors. La petite fille que j'étais à ce moment-là ne se demandait pas si le building était joli ou non. Il était là, un point c'est tout, une construction étrange et qui avait une place dans mon cœur, car elle était liée aux promenades avec Grand-mère. Aujourd'hui je ne dirais pas la même chose et les touristes sont étonnés de voir des appartements en béton et en hauteur, dans une petite commune proche de la grève.

     

    Captivante est l'histoire de cet immeuble pourtant. En 1952, il avait été difficile quand-même de trouver un permis pour le construire. L'architecte Roger Le Flanchec a eu besoin de deux ans de travail pour en venir à bout et avoir son permis ! L'histoire a commencé avec Maurice Nader un riche industriel de Paris qui avait une maison, la villa «Pors Termen», dans le quartier «Lann-Kerelleg» à Trebeurden. La première partie avait été construite au début du XXeme siècle et achetée par M.N. La première maison, construite en 1935 sur la parcelle proche, avait été détruite pendant la seconde guerre mondiale. En 1946, la villa «Pors Termen» a été agrandie et beaucoup transformée par R.L.F. En 1949 M.N. avait eu le projet de construire 6 maisons neuves à Trebeurden et de demander à R.L.F. de les vendre puisque celui-ci lui avait vendu le terrain.

     

    R.L.F. (1915-1986) inspiré par Le Corbusier (1887-1965), architecte renommé, avait d'autres desseins. Il a proposé le projet «Hélios» à M.N. et eu son accord. On a alors dessiné le building sur le modèle des projets de Le Corbusier (la «Cité Radieuse» de Marseille élevée entre 1947 et 1952 et celle de Rezé, près de Nantes, terminée en 1955).

     

    Beaucoup plus petite que la «Cité Radieuse» est la «Tour Hélios malgré tout: 30 m de long 10 m de large et 34 m de haut, sur 13 étages. Pour comparer, la cité de Marseille est de 137 m de long et 54 m de haut. Elle a été de manière officielle labellisée en 2011 «Patrimoine du XXeme siècle par le Ministre des Bâtiments, après avoir demandé aux habitants, les 40 copropriétaires.

     

    Entre le projet et le bâtiment terminé, il y a eu beaucoup de changements pour des motifs techniques et surtout financiers. Le premier niveau n'est pas resté sur pilotis; des magasins et des commerçants étaient censés y être; un bistrot avec une vue imprenable sur la mer au dernier étage et aussi un appartement pour un médecin.

     

    «Du soleil pour tout le monde à la copropriété Hélios» disait la publicité, mais cela n'a pas été si facile de vendre les appartements, quelques années ont été nécessaires.

     

    Sur la fin M.L.F., à partir de 1980, a vécu au dernier étage, dans un appartement qui a été mis à vendre en 2011 autour de 800 000 Euros quand même ! Sans doute, c'est agréable de vivre à «Inis Gwirin», le nom qu'avait donné l’architecte à son logement, dans cette grande construction avec jardin et vue imprenable sur la mer.

     

    Pour en savoir plus regardez le journal Armen, numéro 206 du mois de mai 2015, à propos de la cité de Rezé, construite par Le Corbusier; il y a aussi des références sur internet sur la Tour Hélios, des articles dans des gazettes et aussi des images intérieures de l'appartement «Inis Gwirin» quand il avait été à vendre.

    Anne-Claire Ewen

     


    votre commentaire
  • Il y avait un article en Breton que l'on a loupé sur la version internet, et que l'on a trouvé sur la version papier arrivée seulement hier !

          Building TrebeurdenEt bien si !

    Dindan anv «Tour Hélios» ec'h anavezer bremañ ar savadur ranndïoù uhel nemetañ a zo e Trebeurden. Met evidon-me e chomo «ar Building» rak evel-se e veze lesanvet gant ma mamm-gozh er bloavezhioù tri-ugent. Daoust hag-eñ ez eus tud all c'hoazh o defe dalc'het soñj eus an anv-se ?

    Soñj 'm eus bezañ bet o vale gant «Nénaine», an anv a veze roet ha skrivet evel-se d'am mamm-gozh gant he bugale-vihan, en-dro d'ar savadur souezhus. Eus un tu e oa livet e ruz hag an tu all a oa melen. Mont a raemp da welout an daou du anezhañ, neuze. Ar plac'h vihan a oa ac'hanon er mare-se n'en em c'houlenne ket ha brav e oa ar Building pe get. Aze e oa, ha setu tout, ur savadur iskis hag en doa ur plas em c'halon dre ma oa liammet gant pourmenadennoù ma mammgozh. Hiriv ne lârfen ket ar memes tra, ha souezhet e vez an douristed o welout ar ranndioù betoñs uhel, en ur gumun vihan tost d'an aod.

    Dedennus eo istor ar savadur, a-benn ar fin. E 1952 e oa bet diaes memes tra kaout an aotre da sevel anezhañ. Ezhomm en deus bet an ti-savour, Roger ar Flañcheg, en daou vloaz labour bennak evit dont a-benn da gaout e aotre ! Kregiñ a ra an istor gant Maurice Naeder, ijinelour pinvidik eus Pariz, en doa un ti, ar «Villa Pors-Termen», e karter Lann-Kerelleg e Trebeurden. Savet e oa bet e penn-kentañ an 20vet kantved ha prenet gant Maurice Naeder. E di kentañ, savet e 1935 war un dachenn stok, a oa bet distrujet e-pad an eil Brezel Bed. E 1946 ez eo bet brasaet ha cheñchet kalzik kenkiz Pors-Termen gant R. ar Flañcheg. E 1949 en doa bet Maurice Naeder ar raktres sevel 6 ti nevez e Trebeurden ha goulennet digant R. ar Flañcheg ober war-dro ar gwerzhañ p'en doa hemañ gwerzhet an dachenn-se dezhañ.

    L'immeuble de Roger Le Flanchec à Trébeurden.L'immeuble de Roger Le Flanchec à Trébeurden.

    Roger ar Flañcheg (1915-1986) awenet gant e vignon Le Corbusier, ti-savour brudet (1887-1965) en doa mennozhioù all. Kinniget en deus raktres Annez Helios da Maurice Naeder ha bet e asant. Treset eo bet neuze «ar Building» diwar batrom raktresoù Le Corbusier : ar Cité Radieuse e Masilia, savet etre 1947 ha 1952, hag hini Reudied (pe Reze), e-kichen Naoned, echuet e 1955.

    Kroget eo bet al labourioù divent e 1952 gant trouzioù spontus an tarzhadennoù a oa bet ret implij evit sevel ar c'hendi. Met paouezet e oa bet ar santier ur bloaz war-lerc'h, en uhelder an 9vet estaj, goude marv M. Naëder. Ne voe adkroget al labourioù ken nemet 4 bloaz goude, e 1957, hag echuet e 1962, en desped da glemmoù an dud.

    Kalz bihanoc'h eget « La cité radieuse », eo Tour Helios memes tra. 30 metrad hirder zo ennañ, 10 metrad ledander ha 34 metrad uhelder war 13 estaj. Da vezañ keñveriet eo gant 137 metrad hirder ha 54 metrad uhelder hini Masilia. Lakaet eo bet en un doare ofisiel e 2011 e-touez « Glad an XXvet kantved », gant Ministr ar Sevenadur, war-lerc'h goulenn an annezidi, an 40 kenberc'henn a zo bremañ.

    Etre ar raktres kentañ hag ar savadur echuet, ez eus bet kalz a cheñchamantoù, evit abegoù teknikel pe dreist-holl arc'hant. Al live kentañ n'eo ket chomet war bilochoù, staligoù ha koñversanted a oa sañset da vezañ eno. Un ostaleri gant ur gwel dreist-ordinal war ar mor el live diwezhañ hag ivez ur ranndi evit ur medisin.

    « Heol a zo evit tout an dud e kendi Helios» a lâre ar bruderezh, met n'eo ket bet ken aezet-se gwerzhañ ar ranndioù, un toullad bloavezhioù ez eus bet ezhomm.

    A-benn ar fin en deus bevet an aotrou Flañcheg adalek 1980 en estaj diwezhañ, en ur ranndi a zo bet lakaet da werzhañ e 2011 en-dro da 800 000 € memes tra ! Sur a-walc'h eo plijus bevañ en «Inis Gwirin», an anv a oa bet roet gant an ti-savour d'e lojeiz, en ur savadur bras, ul liorzh hag ur gwel dispar war ar mor !

    Evit gouzout hiroc'h, sellit ouzh ar pennad en Ar Men, niverenn 206, Miz Mae 2015, diwarbenn ar «Cité Rezé», savet gant Le Corbusier. Titouroù zo ivez war an internet diwar-benn Tour Helios, pennadoù kazetennoù hag ivez skeudennoù diabarzh ranndi «Inis Gwirin», pa oa bet da werzhañ.

    GERIOÙ DIAES

    savadur : bâtiment, « building »
    ranndïoù : appartements
    lesanvet : surnommé
    aotre : autorisation, permis
    ti-savour : architecte
    ijinelour : industriel
    kenkiz : villa
    raktres : projet
    annezidi : habitants, résidents
    kenberc'henn : copropriétaire
    asant pe assant : acceptation – selon les dictionnaires
    tresañ pe tressañ : dessiner
    – selon les dictionnaires
    c'hendi : 
    kendi ; copropriété
    bilochoù : pilochoù ; pilotis

     

    Gant Anne-Claire Ewen

     

    E galleg: ar gemen deus 2011... Sellit !

    http://www.dennielimmobilier.fr/vente-appartement-trebeurden-7981901.html


    2 commentaires


    Suivre le flux RSS des articles de cette rubrique
    Suivre le flux RSS des commentaires de cette rubrique